Charakterystyka PET
Z uwagi na krótki czas życia β+-emiterów stosowanych w technice PET cały proces - od produkcji radioizotopu, poprzez syntezę związku znakowanego, jego oczyszczenie i sterylizację oraz podanie pacjentowi, a także rejestrację i obróbkę otrzymanych wyników - powinien się odbywać w jednym miejscu. W skrajnym przypadku miejsce ostatniego etapu, tj. pomieszczenie szpitalne, w którym dokonuje się iniekcji pacjentowi radiofarmaceutyku i przeprowadza skanowanie PET, może znajdować się w możliwie najbliższym sąsiedztwie miejsca, gdzie ulokowany jest cyklotron i automat produkujący związek znakowany. Ten ostatni wariant jest dopuszczalny w przypadku stosowania preparatów znakowanych 18F, mającego najdłuższy okres półzaniku.
Ze zrozumiałych względów technika PET jest przedsięwzięciem interdyscyplinarnym - efektem wspólnej pracy fizyków, chemików i informatyków - dzięki której lekarze otrzymują dane niezbędne do podjęcia właściwej diagnozy i wyboru odpowiedniej terapii. W skład integrowanego systemu stosowanego w technice PET, który musi spełniać odpowiednie wymagania, wchodzą:
- zdalnie sterowany cyklotron lekkich jonów (protony, deuterony) przyśpieszający jony do energii 8-20 MeV. Współczesny aparat to przyrząd o niedużych rozmiarach, wyposażony w system do wymiany naświetlanych tarcz używanych do produkcji żądanego β-emitera (11C, 15O, 13N, 18F) i niewymagający specjalnego ekranowania;
- moduły do przekształcenia wyprodukowanych radionuklidów w postać przydatną do dalszej syntezy chemicznej;
- zautomatyzowane wymienne moduły do syntezy, oczyszczania, sterylizacji i przygotowania próbki w formie gotowej do natychmiastowej iniekcji;
- pomieszczenie szpitalne, w którym dokonuje się końcowy etap procesu, tj. wstrzyknięcie radiofarmaceutyku i skanowanie pacjenta na aparacie PET oraz obróbka wyników.
Jest to układ idealny, lecz w praktyce obserwuje się liczne od niego odstępstwa.
Technika PET służy do diagnostyki głównie w onkologii, neurologii i kardiologii. Najszersze zastosowanie znalazła w obszarach medycyny związanych ze zwalczaniem chorób nowotworowych. W onkologii metoda PET pozwala na:
- określenie stopnia zaawansowania choroby,
- kontrolę procesu leczenia,
- ocenę wznowienia procesu nowotworowego,
- ocenę skuteczności podjętej terapii.
Jednym z ważnych czynników diagnostycznych decydujących o prawidłowym rozpoznaniu charakteru zmiany nowotworowej jest rodzaj zakłóceń metabolizmu. Badanie PET pozwala na wyodrębnienie trzech zasadniczych zmian tego typu obserwowanych w chorobach onkologicznych:
- Zwiększone użycie glukozy. Biomarkerem jest znakowana 18F fluorodezoksyglukoza (18F-FDG), która gromadzi się w organizmie w miejscach, gdzie jej metabolizm jest najbardziej intensywny. Komórki nowotworu przyswajają glukozę 10-krotnie szybciej niż komórki zdrowe.
- Zwiększona synteza białka. Jako biomarker stosuje się 11C-metioninę
- Zwiększona synteza DNA. W tym wypadku biomarkerem jest 11C-tymidyna.
Po podaniu pacjentowi odpowiedniego biomarkera komórki nowotworu ujawniają się w badaniu PET jako jasne, wyraźne plamki.
|